بررسی فرایندهای آوایی رایج در زبان زندان با توجه به متغیرهای اجتماعی جنسیت، سن، تحصیلات و موقعیت اجتماعی

مطالعۀ زبان زندان و واژه‌ها و اصطلاحات رایج در این زبان از نقطه‌نظر جامعه‌شناختی، روان‌شناختی، زبان‌شناختی و جرم‌شناختی دارای اهمیت است. در پژوهش حاضر به بررسی جنبۀ آوایی زبان زندان می‌پردازیم و مهم‌ترین فرایندهای آوایی در این گونۀ زبانی را با توجه به چهار متغیر اجتماعی جنسیت، سن، تحصیلات و موقعیت اجتماعی واکاوی نماییم. برای گردآوری داده‌های پژوهش از روش‌های مبتنی بر مشاهدۀ عینی و مصاحبه استفاده شده است. این داده‌ها شامل 615 اصطلاح رایج در زبان زندانیان مرد و 496 اصطلاح رایج در زبان زندانیان زن است (در مجموع 1111 مورد). تعداد کل زندانیانی که مورد مصاحبه قرار گرفتند 70 نفر بود؛ از این تعداد، 20 نفر آنها زن و همگی از زندان شهر ری بودند، 50 نفر آنها مرد و از چهار زندان رجایی‌شهر، قزل‌حصار، فشافویه و تهران بزرگ بودند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که مهمترین فرایندهای آوایی زبان زندان عبارتند از: همگونی، ابدال، درج، حذف و قلب. هیچ‌یک از این فرایندها با متغیر جنسیت رابطۀ معنادار ندارند ولی سه فرایند آوایی ابدال، حذف و قلب دارای رابطۀ معنادار با متغیرهای سن، تحصیلات و موقعیت اجتماعی هستند در حالی که دو فرایند همگونی و درج رابطۀ معناداری با این متغیرها ندارند.